XVII Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego. Był sobie czas

zakopane

karpacz

krynica

darłowo

pieniny

Małopolski Instytut Kultury, Samorząd Województwa Małopolskiego, Gospodarze obiektów zapraszają na XVII edycję Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego (www.dnidziedzictwa.pl), w ramach których co roku, podczas dwóch majowych weekendów, można nieodpłatnie zwiedzać kilkanaście wybranych obiektów.

Tematem tegorocznej edycji wydarzenia będzie czas – jedna z uniwersalnych kategorii miary otaczającego nas świata. Czas jest doświadczeniem powszechnym, łączy się z pojmowaniem świata przez daną epokę, świadomością ludzi, rytmem życia, obrzędami, a także architekturą. Podczas Dni Dziedzictwa będzie nas również interesował, jak zawsze, czas historyczny zatrzymany w pokazywanych przez nas zabytkach. Zastanowimy się nad czasem: słonecznym, astronomicznym, kalendarzowym, mierzonymi za pomocą gnomonów, zegarów, kalendarzy. Przyjrzymy się także rytmom przyrody, ludowemu kalendarzowi obrzędowemu.

W 2015 roku w ramach Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego podczas dwóch weekendów (16–17 maja, 23–24 maja) zaprezentujemy 10 zabytków, zlokalizowanych na 4 trasach zwiedzania: dwóch krakowskich (obydwa weekendy), zachodniej (16–17 maja) i północnej (23–24 maja). W programie XVII Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego, oprócz zwiedzania, znajdą się warsztaty, koncerty, spacery, wycieczki, wystawy.

16–17 maja 2015 (trasa krakowska)
Na trasie krakowskiej podczas pierwszego weekendu Dni Dziedzictwa, 16–17 maja, będzie można zwiedzić kościół pw. św. Marka Ewangelisty (ul. św. Marka 10, Kraków), posłuchać o historii tego niezwykłego miejsca i wspólnot tu żyjących oraz zwiedzić na co dzień niedostępne przestrzenie tzw. Giedroycianum, sanktuarium Michała Giedroycia, pobożnego zakonnika z XV wieku.
Kościół pw. św. Marka jest kościołem uniwersyteckim, filią parafii bazyliki Mariackiej. Podczas weekendu zapraszamy zwiedzających do odkrywania na co dzień niedostępnych przestrzeni kościoła, udziału w oprowadzaniach tematycznych z gospodarzami – Siostrami Jadwiżankami i członkami Bractwa św. Zofii (założonego w 1410 r.). Zapraszamy także na spacer, który poprowadzi historyczka sztuki, dr Beata Frey-Stecowa. W sobotę o godz. 19.15 chętni będą mogli posłuchać koncertu muzyki dawnej w wykonaniu zespołu Perfugium.

Kolejnym obiektem na tej samej trasie będzie cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia NMP w Krakowie (ul. Szpitalna 24, Kraków), która swoim wyglądem zewnętrznym w niczym nie przypomina klasycznej świątyni prawosławnej. Wkomponowana w jedną z pierzei ulicy Szpitalnej, o tym, że jest budynkiem sakralnym, informuje tylko za sprawą zawieszonej na froncie kamienicy niewielkiej ikony z wizerunkiem Bogurodzicy. Cerkiew kryje fascynujące wnętrze, w którym tradycyjne malarstwo cerkiewne oraz dawne historyczne wyposażenie koegzystuje z nowoczesnym malarstwem Jerzego Nowosielskiego i współczesnymi witrażami.
Podczas Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego zainteresowani będą mogli wejść do pracowni ikonograficznej i posłuchać o historii ikony, wziąć udział w warsztatach śpiewu cerkiewnego (sobota i niedziela), kończących się krótkim koncertem uczestników warsztatów w niedzielę o godz. 17.00. Tego samego dnia o godz. 16.00 z cerkwi wyruszy spacer Czasu już więcej nie będzie śladami Jerzego Nowosielskiego, który poprowadzi historyczka sztuki, Jagoda Żarnowiecka. Stałym punktem programu będą oprowadzania z przewodnikiem i z gospodarzem miejsca – księdzem Jarosławem Antosiukiem.

mdd 1

16–17 maja 2015 (trasa zachodnia)
Na trasie zachodniej zwiedzający będą mieli okazję zobaczyć kolonię robotniczą i fabrykę Bata w Chełmku (ul. Topolowa, Chełmek, powiat oświęcimski). Historia firmy Bata ma swój początek w Zlinie, mieście położonym na czeskich Morawach. To właśnie tam pod koniec XIX wieku powstał niewielki zakład szewski, który z czasem rozrósł się i stał się światowym imperium obuwniczym. Do ogólnoświatowej sieci fabryk Bata dołączyła niewielka wówczas wieś koło Oświęcimia. To właśnie w Chełmku w 1932 roku swoją działalność rozpoczęła pierwsza fabryka koncernu w Polsce. Na przestrzeni kilku lat powstały tam nowocześnie zarządzany zakład produkcyjny, osiedle i hotele robotnicze.
Zwiedzający podczas XVII Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego będą mogli przejść dwiema trasami: po terenie dawnej fabryki Bata oraz dawnej kolonii robotniczej. Ciekawostką będzie możliwość wejścia do domu w kolonii oraz kotłowni, znajdującej się na terenie fabryki (obowiązuje rezerwacja). Miłośników aktywnego zwiedzania zapraszamy w niedzielę 17 maja na wycieczkę geologiczną po Wzgórzu Skała z Markiem Szuwarzyńskim.

Kolejnym obiektem na tej trasie będzie zespół zabudowań podworskich w Bobrku (ul. Nadwiślańska 5, Bobrek, powiat oświęcimski). Na przestrzeni kolejnych stuleci Bobrek zmieniał właścicieli. Przedstawiciele rodów Ligęzów, Potulickich, Wielopolskich, Ogińskich i Sapiehów ukształtowali krajobraz i zabytkową zabudowę dzisiejszego Bobrka.
Zespół zabudowań podworskich, o których chcielibyśmy Państwu opowiedzieć podczas majowych spacerów, tworzą: zabytkowy pałac wraz z oficyną, park, czworaki, drewniany spichlerz oraz kościół pw. Przenajświętszej Trójcy. Z uwagi na stan zachowania niektórych obiektów, nie będzie możliwe zwiedzanie ich wnętrz. Zachęcamy Państwa do obejrzenia prywatnej kolekcji etnograficznej prezentowanej w zabytkowych czworakach.

Synagoga i Muzeum Żydowskie w Oświęcimiu (pl. ks. J. Skarbka 5, Oświęcim, powiat oświęcimski) to trzeci obiekt na trasie zachodniej. W XIX i XX wieku Oświęcim był ważnym ośrodkiem religijnym judaizmu na terenach Galicji Zachodniej. Na terenie gminy żydowskiej działały stowarzyszenia dobroczynne, religijne, kulturalne i sportowe, jak również partie polityczne o zróżnicowanym zabarwieniu ideowym. Podczas Dni Dziedzictwa zapraszamy Państwa do synagogi Chewra Lomdej Misznajot, Muzeum Żydowskiego i domu rodziny Klugerów – miejsc, które w przywracaniu pamięci o Żydach z Oświęcimia odgrywają rolę szczególną.
W Muzeum Żydowskim możemy obejrzeć dwie nowoczesne ekspozycje, pierwsza z nich to Oszpicin – tak Żydzi w języku jidysz nazywali Oświęcim. Opowiada o żydowskiej przeszłości miasta, której początki sięgają I połowy XVI wieku. Druga – Nowe życie – to swoista mozaika złożona z osobistych relacji byłych mieszkańców Oświęcimia, żyjących obecnie w Izraelu. Dla dzieci na sobotę 16 maja przygotowaliśmy warsztaty dotyczące czasu i kalendarza żydowskiego. Warta podkreślenia jest możliwość zwiedzenia cmentarza żydowskiego w towarzystwie dr. Jacka Proszyka.

23–24 maja 2015 (trasa krakowska)
Czy z pomiarami czasu nie kojarzy się najbardziej obserwatorium astronomiczne, jak mawiano kiedyś – gwiazdarnia, miejsce obserwacji planet, ich ruchu i zaćmień oraz sporządzania precyzyjnych obliczeń matematycznych? A to konkretne, krakowskie dawne Obserwatorium Astronomiczne w Collegium Śniadeckiego zlokalizowane przy ul. Kopernika 27 ma jeszcze tę właściwość, że to właśnie z niego przez lata, począwszy od 12 lutego 1946 roku, nadawano radiowy sygnał czasu. A czy Ogród Botaniczny ma jakiś związek z tematem czasu? Ależ tak! Kryją się w tamtejszych szklarniach prehistoryczne sagowce, których początki sięgają ery paleozoicznej, zwane stąd żywymi skamieniałościami.
W sobotę i w niedzielę, w samo południe, rekonstrukcji nadawania radiowego sygnału czasu dokona dr Jan Mietelski, pracownik dawnego Obserwatorium Astronomicznego, który 1 kwietnia 1984 roku wykonał tę czynność po raz ostatni. Oprócz spacerów i oprowadzań z klimatologami, astronomami, botanikami, będzie można również indywidualnie poczytać o historii tego miejsca, zwiedzając przygotowane przez organizatorów wystawy, spacerując po Muzeum Ogrodu Botanicznego.

Po spacerze w Ogrodzie Botanicznym warto udać się do Collegium Maius w Krakowie (ul. Jagiellońska 15, Kraków), gdzie czas i jego upływ można poczuć na każdym kroku. Na dziedzińcu godziny odmierza grający zegar z drewnianymi figurami, do pomiaru czasu służą także różne typy zegarów mechanicznych i słonecznych rozmieszczonych na ekspozycji muzealnej.
Podczas Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego zapraszamy Państwa na spacer z przewodnikiem po zakamarkach tej ciekawej budowli, na której odcisnęły się ślady wszystkich epok, od XIV wieku począwszy. Trasa wiedzie od mieszkania św. Jana z Kęt, w którym obecnie znajduje się kaplica, przez reprezentacyjną rektorską klatkę schodową, do salonu Muzeum – Sali Zielonej, pełnej cennych dzieł sztuki, w której zaprezentowane zostaną zegary słoneczne.

23–24 maja 2015 (trasa północna)
Na trasie północnej zostanie zaprezentowana kaplica pw. Nawiedzenia i Zwiastowania NMP w Dalewicach (Dalewice, powiat proszowicki), która od początku swego istnienia należała do parafii w Niegardowie, pełniąc rolę kościoła filialnego. Pierwsza budowla została zniszczona, prawdopodobnie przez kalwinów, w latach sześćdziesiątych XVI wieku. Obecna świątynia pochodzi z połowy XVII wieku i, co ciekawe, do naszych czasów przetrwała bez zasadniczych zmian architektonicznych. To, co jednak najpiękniejsze i najcenniejsze, kryje się w jej wnętrzu. Sufit i ściany pokrywa polichromia pochodząca z drugiej połowy XVII wieku. Na szczególną uwagę zasługują wielkoformatowe przedstawienia postaci świętych.
Podczas weekendu 23–24 maja chętni będą mogli zwiedzić na co dzień niedostępną kaplicę w towarzystwie przewodnika, historyka sztuki bądź konserwatora malowideł ściennych. 23 maja odbędzie się w Dalewicach uroczyste wręczenie Nagrody Województwa Małopolskiego im. M. Korneckiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie ochrony i opieki nad zabytkami architektury drewnianej Małopolski. Wydarzeniu będzie towarzyszyć koncert Bogumiły Gizbert-Studnickiej i Pauliny Tkaczyk.

Książ Wielki, położony przy trasie Kraków – Kielce, to kolejne miejsce, do którego zapraszamy Państwa podczas tegorocznej edycji Dni Dziedzictwa. To właśnie tu, na wzgórzu otoczonym drzewami i stawami, znajduje się jeden z ciekawszych zabytków doby renesansu w Małopolsce – zespół pałacowy w Książu Wielkim (ul. W. Witosa 10, Książ Wielki, powiat miechowski), na który składają się, oprócz samego pałacu, także dwa pawilony: kaplica pw. św. Piotra Apostoła i św. Zofii, dawna biblioteka, a także pozostałości dawnego ogrodu, który liczył sześć poziomów. Podziwiając architekturę założenia, ma się wrażenie, że czas zatrzymał się tu w sposób wyjątkowy. Okazała rezydencja odsyła nas swą formą do momentu, w którym w sztuce powrócił klasyczny zachwyt symetrią, harmonią i proporcją.
Po obiekcie oprowadzą zwiedzających gospodarz miejsca Wioletta Kozłowska oraz historyk sztuki i archeolog Monika Kamińska. Dzieci będą mogły wziąć udział w warsztatach architektonicznym i tańców renesansowych. Dodatkową atrakcją będzie wycieczka (obowiązuje rezerwacja) szlakiem I Kompanii Kadrowej, która wyruszy z Krakowa, przez Michałowice, Słomniki, Miechów do Książa Wielkiego.